“Tarih, Birbirinden Kopuk Medeniyetlerin Değil, Yolları Kesişen İnsanların Hikâyesidir.”
Tarih kitapları Türkleri genellikle Asya bozkırlarında, Vikingleri ise Kuzey’in soğuk denizlerinde anlatır. Türkler at sırtında bozkırları aşarken, Vikingler uzun gemileriyle fırtınalı denizlere açılıyordu. Biri doğunun rüzgârını, diğeri kuzeyin dalgalarını temsil ediyordu. Peki bu iki savaşçı halk gerçekten birbirinden bu kadar mı uzaktı?
Oysa bu iki savaşçı topluluk, sandığımızdan çok daha yakın coğrafyalarda karşılaşmış, ticaret yapmış, hatta birbirlerinden etkilenmiştir. Türkler ve Vikingler, tarihin iki ayrı ucundan çıkıp aynı yollar üzerinde buluşmuştur.
Doğuya Açılan Vikingler: Varangianlar
Vikinglerin sadece batıya değil, doğuya doğru da seferler düzenlediği uzun süre göz ardı edilmiştir.
Vikingleri çoğu zaman İngiltere kıyılarında ya da Fransa sahillerinde düşünürüz. Oysa onların bir kısmı rotasını doğuya çevirmişti. “Varangianlar” adı verilen bu Vikingler, Baltık Denizi’nden yola çıkıp bugünkü Rusya toprakları boyunca ilerledi. Nehirleri kullandılar, ticaret yaptılar ve sonunda Karadeniz ile Hazar Denizi’ne ulaştılar.
Bu yol, onları doğrudan Türk devletleriyle karşı karşıya getirmiştir.
Hazar Kağanlığı: Büyük Buluşma Noktası
7–10. yüzyıllar arasında Doğu Avrupa’nın en güçlü siyasi yapılarından biri Hazar Kağanlığı idi. Ticaret yollarının merkezinde bulunan bu Türk devleti, Vikinglerin güney yolculuklarında kilit bir durak oldu.
Vikingler:
Kürk,
Balta,
Köle ve metal eşyalar getirirken;
Türkler:
İpek,
Gümüş,
Silah teknolojisi ve at kültürü sundu.
Bu temas sadece ticari değil, kültürel bir etkileşime de dönüştü.
Vikingler ve Türk At Kültürü
Arkeolojik bulgular, Viking mezarlarında bozkır tipi üzengiler, kemerler ve süslemeler bulunduğunu gösterir. Bu eşyalar, Orta Asya Türk kültürüyle büyük benzerlik taşır.
Ayrıca:
Hızlı süvari taktikleri,
Hafif zırh kullanımı,
Hareketli savaş anlayışı
Vikinglerin klasik savaş tarzını değiştiren unsurlar arasında sayılır.
Silahlar ve Simgeler
“Tarih bazen yazılı belgelerle değil, sembollerin sessiz diliyle konuşur.”
Bazı Viking kılıçlarında bulunan motifler, Türk damgalarını andırır. Özellikle:
Kurt,
Güneş,
Geometrik işaretler
iki kültürde de güç ve kutsallık sembolü olarak görülür.
Bu durum, “Vikingler Türklerden etkilendi mi?” sorusunu hâlâ canlı tutar.
“Rus” Adının Ardındaki Tartışma
Bazı tarihçilere göre “Rus” kelimesi Viking kökenlidir; bazılarına göre ise Türk topluluklarıyla temaslar sonucu şekillenmiştir. Bu tartışma bile Türk–Viking temaslarının ne kadar derin olduğunu göstermeye yetmektedir.
Savaş mı, Etkileşim mi?
Türkler ve Vikingler arasında:
Çatışmalar da olmuştur,
İttifaklar da,
Ticaret anlaşmaları da.
Ama kesin olan şudur:
Bu iki toplum, sadece kılıçla değil, kültürle de karşılaşmıştır.
Sonuç
Türkler bozkırın rüzgârını, Vikingler kuzey denizlerinin dalgalarını temsil eder. Biri atın üzerinde, diğeri geminin güvertesinde dünyaya meydan okumuştur.
Oğuz Kaan’ın (Odin) oğlunu (Thor) kuzeye gönderdiğini, Çinde bulunan piramitlerde vikinglerin de kullandığı boynuzlu şapkasıyla heykelinin de bulunduğunu hatırlatarak düşünmeye devam edelim.
Yollar kesiştiğinde, tarih sessizce şunu yazmıştır:
“Uzak olan her zaman yabancı değildir.”
Mesut Hekimhan
Eğitimci Yazar
mesuthan@gmail.com
