Okullarda her bir sezona ……yılı Eğitim-Öğretim yılı denildiğini hepimiz biliyoruz. Peki bu eğitim ve öğretim ne demektir ne anlama geliyor? Öğretim TDK ya göre “Belli bir amaca göre gereken bilgileri verme işi; talim, tedrisat” anlamına gelmektedir. Eğitim ise kelime manası TDK’ da “Çocukların ve gençlerin toplum yaşayışında yerlerini almaları için gerekli bilgi, beceri ve anlayışları elde etmelerine, kişiliklerini geliştirmelerine okul içinde veya dışında, doğrudan veya dolaylı yardım etme; terbiye” olarak tanımlanmıştır. Bu tanımdan da anlaşıldığı üzere eğitimi, sadece bilgi aktarma işi değil bireylerin toplumsal koşullara uyumu ve karakter gelişimini şekillenmesini sağlayan bir süreç olarak düşünebiliriz. Bu yazımda asıl üzerinde durmak istediğim konu, eğitim içinde önemli bir yeri olan değerler eğitimi konusudur. Son zamanlarda Milli Eğitim Bakanlığının üzerinde çok durduğu eğitimlerden biridir. Eğitimlerde verilmesi istenen değerler, kişilerin düşüncelerini, davranışlarını ve sosyal yapısını etkiler. Bu değerler eğitimi, öğrencilere ahlaki değerlerini kazandırmayı, insan haklarını, sorumluluk duygusunu ve empatiyi öğretmeyi amaçlar. Bu noktadan itibaren kendi kendime birçok soru soruyorum. Değerler eğitimi tam olarak ne olmalıdır? Nereden başlanılmalı? Hangi değerleri öğretmeliyiz? Nasıl öğretmeliyiz? Okullar bu değerler eğitiminin neresinde ve bu değerleri kazandırabiliyor mu? Anne ve baba olarak değerler eğitiminin ne olduğunu biliyor muyuz? Soru üzerine soru……..
Son yıllarda ilkokul, ortaokul ve lise düzeylerinde birçok değerler üzerine eğitimler, etkinlikler yapılmakta ve yapılmaya da devam edilmektedir. Kayseri ilimizde Valilik öncülüğünde ERVA projesi ile bu değerler eğitimi birçok STK ve kamu kurumları ile okulları içine alacak şekilde yaygınlaştırılmaya çalışılmakladır. Bu proje, beğendiğim ve gerçekten tüm Türkiye’de uygulanmasını istediğim bir projedir. Ayrıca TUBİTAK 2204-A ve2204-B proje yarışmalarında değerler üzerinde ana alan oluşturarak projeler başvurusu sağlamaktadır.
Değerler eğitimi, çocuk anne karnından dünyaya geldiği ve ilk ağladığı gün başlıyor. İlk annesini emmeye başladığında güveni, sonra babasının elinden tuttuğunda sevmeyi öğreniyor. Bundan daha öncesine gidersek değerler eğitimi, anne rahmindeyken başlıyor demek hiçte yanlış olmaz. Bir rivayete göre Hz. Ali (r.a) döneminde sahabeden birisi gelip Hz. Ali efendimize “Ya Ali çocuğumuz oldu onu nasıl yetiştirelim.” diye sormuş. Hz. Ali (r.a) bu soru üzerine “çocuk doğdu mu?” diye soru sormuş ve oda “çocuk doğdu” deyince “çok geç kalmışsınız” cevabını alır. “Çocuk eğitimi annesinin karnında başlar.” Demek ki değerler eğitimi çocuk dünyaya gelmeden başlıyor.
Değerler eğitimi neden bu kadar önemli?
Değerler eğitimi, çocuklarımızın sadece akademik anlamda başarılı olması değil aynı zamanda ahlaki değerlere uygun davranışlar sergileyen bireyler olarak yetişmesinde çok önemli yer tutar. Yani bireyleri etik kurallar ve davranışlarla donatmak ve toplum içinde sorumlu ve bilinçli bireyler olarak yetiştirmektir. Değerler, bireylerin karakterinin temelini oluşturur ve bu karakter özellikleri hayatları boyunca taşıdıkları nitelikte devam eder. Bu yüzden değerler eğitimi karakter gelişimine de önemli katkılar sunar. Fakat değerler eğitimini yaparken hayatımızda değerlerimizi birinci sıraya yerleştirmeliyiz. Biz yetişkinler, anneler ve babalar olarak saygıyı, sevgiyi, paylaşmayı, vefayı, sıla-i rahimi, empatiyi, adaleti, merhameti, vatanseverliği vb. değerleri yaşamalıyız ve yaşatmalıyız ki çocuklarımız bu değerleri alsınlar, yaşasınlar. Yoksa kuru kuruya okullarda verilen değerler eğitimi faaliyetleriyle olmaz bu eğitim. Değerlerin evrensel olmasının önemi üzerinde durulmalıdır. Tüm kültürlerde ve toplumlarda geçerliliği olan değerler, bireylerin farklılıkları anlamalarını ve kabul etmelerini sağlar. Değerler, çocukların anlamaları ve içselleştirmeleri için sunulmalı ve ortamlar hazırlanmalıdır. Okullarda adalet, merhamet, kul hakkı üzerinde duruluyor ama çocuklar evlerde, çevrede bu değerler yaşatılmazsa havada kalıyor, içselleştiremiyorlar ve zorla bir eğitim haline dönüyor. Neyin doğru olduğunu öğretmekten ziyade “ne doğru” onu yaşamalıyız. Biz ne yaparsak çocuklarımızda onu örnek almaktalar. Gül bahçesinde güller yetiştirelim. Bunun için çok örnek şahsiyetler ve rehberlerimiz var. Bunların en önde olanları, kutsal kitabımız Kuranı Kerim ve yaşayan Kuran dediğimiz Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v) söyleyebiliriz.
Netice olarak değerler eğitimi güzel ahlakın oluşmasıyla beraber karakter gelişimini etkileyerek diğer eğitim ve öğretim faaliyetlerinin temel taşlarını oluşturur. Bu eğitimlerle yetişen bireyler hem bilgi sahibi olurlar hem etik değerlere sahip toplumsal sorumluluklarının bilincinde yetişirler hem de vicdanlı insan haklarına saygılı olarak bulundukları topluma kaktı sağlarlar. Değerler eğitimine bizler evlerden başlayarak her anımıza yaymalıyız. Benden demesi……
Milli ve manevi değerlerimize sahip insani hayat yaşamamız dileğiyle hepinize sağlıklı, mutlu ve barış dolu yeni bir yıl diliyorum……Selametle.
Fethi Ahmet ÖNER
Eğitimci/Yazar
